Imotske jezerine
Imotske jezerine (6 jezera u kraškim ponorima oko Imotskog polja): - Najčudnija i osebujna jezera u Dalmaciji su 6 ponorskih jezera kod Imotskog (latin. lacus Emotae), ili domaće-ikavski tzv. "jezerine" s klisurastim obalama u dubokim kraškim ponikvama, koja su dublja od površinske širine: Crveno jezero i Modro jezero na sjeveru kod Imotskog, ter dalje na zapadu iznad polja Bila jezerina, Sridnja jezerina, Galibovac i najmanji Lokvić koji ljeti većinom presuši.
Ovima slične, ponorske 'jezerine' su inače skoro nepoznate drugdje u Europi, a tek pojedina slična manja ponorska jezera nalaze se još npr. u kraškom gorju sjeverne Venezuele, ter na vapnenačkom iztoku Meksika. Izvan tih 6 dubljih jezerina tj. jezerskih ponora, na zapadnom dnu Imotskog polja još se pruža i najveće ali plitko jezero Proložac. U površnoj turističkoj promičbi (u stilu Wikipedie) se obično ponavljaju samo 2 tzv. "poznatija" od tih 7 Imotskih jezera: Crveno i Modro.
Sadržaj
Crveno jezero
Crveno jezero je ujezerena kraška jama, izpunjena vodom zapadnije u blizini Imotskog. Ime tog jezera je nastalo od crvenih boksitnih stijena oko ruba jezera, a promjer jezerske jame je oko 200m. Ponor Crvenog jezera je nastao urušavanjem svoda iznad ove jezerske jame. Postoji pučka legenda o "Gavanovim dvorima", po kojoj su u davnoj prošlosti iznad jezera postojali dvori koji su propali u zemlju, pa je na tom mjestu nastalo jezero.
Hrvatski speleološki savez je 1998. organizirao medjunarodnu speleoronilačku ekspediciu, kojom je precizno izmjerena visinska razlika od ruba do dna te jame na 528 metara, a dubina samog jezera je čak 287 metar pa bi ovo bilo najdublje jezero u Europi. Od 28. rujna 2013. napravljena su nova mjerenja podmornicom čime je odredjena jezerska dubina od 255 metara. Napravljena su snimanja podmornicom, pri čemu je presjek radjen svakih 10 metara s ucrtanom dubinom.
Modro jezero
Modro jezero se nalazi neposredno na zapadnom rubu gradića Imotski, blizu dalmatinsko-hercegovačke medje. Ime potječe od priobalnih stiena oko jezera, koje su modrozelene boje zbog obrasta cianobakteriama pa daju plavkasti odraz površini tog jezera. To osebujno Modro jezero jedno je od najljepših ponorsko-kraških jezera u Hrvatskoj.
Razina njegove vode tijekom godine znatno oscilira tako da nisu rijetke godine kada ljeti zamalo presuši, dok u kišno doba izvan ljeta bude dublje po par desetaka metara. Tijekom ljetnih mjeseci većinom ima dovoljno vode za kupanje, a nije rijetkost ni da se igraju različiti vodeni športovi. Posebna briga vodi se o kvaliteti vode i urednosti plaža. Postoji legenda o postanku ovog jezera zvana 'Gavanovi dvori' tj. slična kao gore i za susjedno Crveno jezero.
Jezero Galibovac
Najzapadnije jezero Galibovac (srb. 'Galjipovac') usječeno je kao ponor na zapadnim strminama iznad Imotskog polja kod sela Proložac. Širine je stotinjak metara i uglavnom izgleda slično kao nešto manja kopija Modrog jezera. Okolne klisuraste strmine su dielom zarasle drvećem koje daje zelenkasti odraz na površini tog jezera.
Sridnja jezerina
Sridnja jezerina (srb. Knezovića jezero) takodjer se nalazi na zapadnim strminama uz Imotsko polje blizu Proložca, a po svojem izgledu i veličini je manjeviše slična najbližoj susjednoj jezerini Galibovac.
Bila jezerina
Bila jezerina (srb. Belo jezero) je najjužnija od Imotskih jezerina i usječena na jugozapadnim strminama nad Imotskim poljem. Ovo je slično spektakularno bunarasto jezero kao gore Crveno jezero, ali mu je širina ponora manja tek pedesetak metara, a velika dubina jame je preko 300m. Ljeti ta jezerina zamalo presuši, a u ino doba je voda duboka par desetaka metara. Okolne gole stiene su većinom bijele, što daju svijetli odsjaj površini jezerske vode od čega joj je nastalo ime.
Jezerce Lokvić
Ovo je najmanje ponorsko jezerce kod Imotskog, takodjer na zapadnoj strmini iznad Prološca. Ponorska jama mu je široka stotinjak metara i podjednake dubine. Ovo je tek sezonsko jezero koje za ljetne suše do dna redovno presuši i nestane, dok je u kišno doba duboko tek do desetak metara.
Močvara Proložac
Svih gore nabrojenih 6 imotskih 'jezerina' su slične, bunarasto-ponorskog tipa, dok se izmedju njih na ravnomu zapadnom dnu Imotskog polja još nalazi najveće, ali tek sezonsko jezero Proložac. To je kroz kišni dio godine prostrana i plića jezerska močvara obrasla šaševima, koja ljeti često posve presuši. Kroz tu močvaru inače od sjevera protječe sezonska rječica Suvaja (Ričina).
Kanjon Ričina
Na sjeverozapadnim strminama iznad Imotskog polja izmedju nabrojenih ponorskih 'jezerina', kroz duboki klisurasti kanjon takodjer vijugavo protječe sezonski kraški vodotok Ričina (srb. Suvaja), koja ljeti većinom presuši, a izvire preko hercegovačke granice podno brda Zavelim.
Osebujna jamska flora
Na strmim i okomitim klisurastim odsjecima oko nabrojenih Imotskih jezerina, a dielom i u klisurastom kanjonu susjedne Ričine, raste osebujni niz riedkih biljnih endema. Većina njih su dinarsko-balkanski poluendemi inače značajni za kraško stijenje, ali tu ima i pravih lokalno-imotskih endema koje rastu samo na tim jezerskim klisurama, osobito Centaurea voraginicola (imotska zečina) koje nema nigdje izvan imorske okolice.
Ostali širji poluendemi inače značajni za Dinarski kras i tu nazočni na stijenama oko jezerina, još su npr. Celtis tournefortii, Petteria ramentacea, Moltkia petraea, Helleborus hercegovinus, Sempervivum marmoreum, itd.
Poveznice
Reference
Almost original condensed compilation (except a stub on Crveno jezero partly inserted from Croatian Wikipedia by GNU license)
